«هوش مصنوعی در اتاق جراحی» موضوع سخنرانی زینب برزگر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در دومین همایش هوش مصنوعی در صنعت بود. این مهندس کامپیوتر در ابتدا با اشاره به تاریخچه عمل جراحی گفت: تا ۱۵۰ سال پیش، بیهوشی هنوز وجود نداشت. فردی که قرار بود جراحی شود باید با تزریق مخدر درد را تحمل می‌کرد. یا جالب‌تر اینکه تا قرن نوزدهم چیزی به نام جراح وجود نداشت. حتی در قرن ۱۹ که کم‌کم جراحی شروع به شکل‌گیری کرد، فرهنگ ضدعفونی وجود نداشت و پزشک بدون تجهیز شدن به امکانات خاصی، ناگهان شروع به جراحی می‌کرد.
برزگر در ادامه تاکید کرد: چهار چیز باعث وقوع جراحی مدرن شد. اولین مورد آناتومی بود؛ بعد از شناخت آناتومی جهش بزرگی در علم پزشکی ایجاد شد. موضوع بعدی، کشف داروهای بیهوشی بود. اولین دارو اتر بود که سال ۱۸۴۲ کشف شد و می‌توانست بیهوشی بسیار بسیار کوتاه‌مدت ایجاد کند. بعد از آن، در سال ۱۸۴۷ کلروفرم کشف شد و کمک کرد بیهوشی واقعی اتفاق بیفتد.
او همچنین ادامه داد: یکی دیگر از چیزهایی که به بهبود شرایط کمک کرد، جلوگیری از خونریزی و دستیابی به روش‌های انعقاد خون بود.
به‌گفته برزگر، ضدعفونی کردن آخرین زمینه‌ساز جراحی مدرن بود. ۱۴۰ سال پیش اولین عمل جراحی شروع شد که با فعل ضدعفونی کردن همراه بود و همه این‌ها باعث شد که ناگهان تعداد عمل‌های جراحی چندین برابر شود چرا که تا پیش از این، جراحی امری دردناک و حتی ترسناک و کشنده بود.
برزگر همچنین توضیح داد: در قرن بیستم اما ماجرا به‌طور کلی عوض شد. در این قرن، گروه خونی و آنتی‌بیوتیک‌ها کشف شدند. در همین قرن کم‌کم به‌کمک ابزارهای الکترونیکی، مراقبت در اتاق عمل وارد مرحله جدیدی شد.
اما فرایند پیشرفت در این نقطه متوقف نشد. برزگر دراین باره گفت: بعد از کشف اشعه ایکس، جهان جراحی متحول شد. کشف اشعه ایکس کاملاً تصادفی بود اما دیدن تصویر درونی از بدن پزشکی را متحول کرد. بعد از آن کم‌کم بحث‌های آلتراسونیک مطرح شد تا برای جلوگیری از قرار گرفتن بدن بیمار تحت اشعه‌های مضر، امواج صوتی با آسیب کمتر بیمار را رصد کند. بعد از آن، میکروسرجی آمد که با کمترین تهاجم می‌شد بیمار را با ایجاد سوراخ‌های ریز در بدن، جراحی کرد. و حالا هوش مصنوعی با تمام قدرت در قرن ۲۱ وارد پزشکی شده است چرا که اینجا با جان انسان‌ها سر و کار داریم و باید نهایت استفاده از قدرت هوش مصنوعی در این حوزه به کار گرفته شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه افزود: ماشین لرنینگ، تحلیل تصاویر فهم زبانی و شبکه عصبی مصنوعی مهم‌ترین حوزه‌هایی هستند که هوش مصنوعی به آن‌ها وارد شده و به توسعه علم پزشکی کمک می‌کند.
برزگر درباره استفاده از هوش مصنوعی در اتاق‌های جراحی گفت: یکی از مهم‌ترین نقاطی که می‌تواند هوش مصنوعی به‌کمک پزشک بیاید، پیش از شروع عمل جراحی است. به گفته او، قبل از عمل وضعیت و مشکل بیمار بر اساس تصاویر پزشکی گرفته‌شده، آنالیز می‌شود. جراح باید بداند وقتی وارد اتاق عمل می‌شود با چه چیزی قرار است مواجه شود.
برنامه‌ریزی قبل از عمل با شناخت آناتومی و البته تحلیل تصاویر، توسط هوش مصنوعی انجام می‌شود. برزگر ادامه داد: در حین عمل هم هوش مصنوعی به داد ما می‌رسد. تصور کنید توموری در حال جراحی است. جراح می‌خواهد بداند چقدر ازین تومور باقی مانده؟ آیا لازم است به بخش دیگری از بافت بدن آسیب بزند و جلوتر برود؟ هوش مصنوعی با نقطه‌یابی دقیق و آنلاین به‌کمک جراح می‌آید و با ارايه تصویر سه‌بعدی و لحظه‌ای از نقطه در حال جراحی در بدن بیمار، شرایط مخاطرات جراحی را کاهش می‌دهد و کار را برای پزشک آسان‌تر و کم‌ریسک‌تر می‌کند.
برزگر گفت: ربات‌های جراحی حوزه دیگری هست که هوش مصنوعی می‌تواند به جراحان کمک کند. این ربات‌ها در امور مربوط به اتاق عمل به جراحان کمک می‌کنند، گاهی به‌شکل دورکاری گاهی در کنار جراح.
برزگر همچنین در ادامه به دستگاه‌هایی اشاره کرد که با بهره‌برداری از هوش مصنوعی می‌توانند به‌طور کامل مشکل را در بدن بیمار پیدا کنند. او افزود: برای مثال، قبل از اینکه هیچ برشی در بدن بیمار ایجاد شود، تعداد لندمارک در بدن بیمار ایجاد می‌شود که قابلیت تطبیق با تصاویر گرفته‌شده از بدن بیمار دارد. تکنسین به‌کمک دانش آناتومی و هوش مصنوعی می‌تواند با دقت بیشتری کار را شروع کند و بهترین نقطه برای جراحی را انتخاب کند.
او در ادامه درباره دستگاه «عصب‌یاب» گفت: زمانی که استفاده از این دستگاه‌ها را آغاز کرده بودیم، تحریم‌ها استفاده از این ابزار را بسیار مشکل کرده بود. بعد از آن، از جسدهای در کهریزک برای افزایش دقت دستگاه استفاده کردیم و راه‌های رفته و نرفته زیادی را پشت سر گذاشتیم. تا امروز به جایی رسیده‌ایم که می‌توانیم بگوییم تا حدی در مسیری که باید قرار گرفته‌ایم.